Nghệ thuật bonsai hay còn gọi là cây cảnh thu nhỏ, từ lâu đã trở thành một thú vui tao nhã, mang đến cho con người sự thanh bình và niềm đam mê sáng tạo. Để tạo nên những tác phẩm bonsai độc đáo và ấn tượng, kỹ thuật uốn cây cảnh đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Sinh Vật VN sẽ cùng các bạn khám phá những kỹ thuật uốn cây cảnh cơ bản trong bài viết dưới đây nhé!
Kỹ Thuật Uốn Cây Cảnh Cơ Bản
Chuẩn bị trước khi uốn cây cảnh
Cây bonsai, giống như con người, cần được uốn nắn kỹ lưỡng và khéo léo theo thời gian mới có thể trở thành tuyệt tác. Vì vậy, việc tạo dáng cho cây là vô cùng quan trọng, góp phần tạo nên vẻ đẹp và nét đặc trưng riêng cho mỗi tác phẩm.
Trước tiên, để bắt đầu công việc uốn cây cảnh, bạn cần chuẩn bị dụng cụ uốn và chọn loại cây thích hợp.
Chuẩn bị dụng cụ
Kỹ thuật uốn cây cảnh cần sự hỗ trợ của các dụng cụ sau:
- Kéo cắt tỉa lá: Là loại kéo nhỏ, bản mỏng chuyên dùng để cắt bỏ bớt lá và các chi dăm quá sát nhau, gây khó khăn cho việc tạo dáng cây.
- Kéo cắt cành, kìm bấm cành: Dụng cụ chuyên dùng để cắt và loại bỏ các cành lớn, cành già không cần thiết.
- Dây uốn cành: Dây đồng, dây kẽm hoặc dây nhôm chuyên dụng để uốn cây.
Lưu ý: Không nên dùng dây sắt vì theo thời gian, chúng dễ bị gỉ, gây ngộ độc cho cây và ảnh hưởng đến sức khỏe của cây trồng, thậm chí có thể gây chết cây. Hãy tham khảo loại dây nhôm trần đen uốn cây loại 1 dưới đây.
Chọn cây để uốn
Những cây cảnh đẹp cần đảm bảo các tiêu chí sau trước khi uốn nắn:
- Dáng tổng thể: Dáng cây cần có sự cân đối, hài hòa giữa thân, cành, và rễ. Cây cần phải có sức khỏe tốt, không bị sâu bệnh hại.
- Thân cây: Chọn những cây có thân khỏe mạnh, đẹp. Ưu tiên những cây có độ to giảm dần từ gốc đến ngọn, dạng hình chóp. Thân cây là yếu tố chính hình thành nên dáng cây. Vì vậy, khi chọn cây để uốn, hãy chọn những thân cây phù hợp với dáng vẻ bạn dự định tạo. Để tăng tính thẩm mỹ, bạn có thể chọn những cây có vỏ sần sùi.
- Rễ cây: Đối với các loại cây cảnh và bonsai, rễ cây là yếu tố tạo nên sự vững chãi và vẻ mạnh mẽ cho cây. Bộ rễ đẹp là bộ rễ có một phần lộ ra trên mặt đất và lan tỏa ra xung quanh, nhưng không chồng chéo lên nhau.
- Cành cây: Các cành tạo nên bộ tán của cây. Nếu bạn mới bắt đầu uốn cây cảnh, nên chọn những cây có cành lá không quá xum xuê. Nên cắt bỏ các cành mọc vượt, mọc ngang đâm xéo, hoặc mọc cùng vị trí với các cành chính của cây.
Lựa chọn thời điểm uốn cây thích hợp
Thời điểm tốt nhất để uốn cây cảnh cơ bản là từ cuối hè đến đầu tháng 8. Khi đó, cây thường phát triển mạnh mẽ, có nhiều chồi non, rất thuận lợi để tạo hình và uốn nắn.
Ngoài ra, không nên uốn các loại cây rụng lá sớm vào đầu hoặc cuối mùa xuân vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cây. Đối với cây chảy nhiều nhựa như gỗ sam, thông, thì tháng 8 cuối là thời điểm thích hợp để uốn cây do lượng nhựa cây giảm.
Hướng Dẫn Cách Uốn Cây Bonsai Đơn Giản – Chuyên Nghiệp
Buộc dây
Buộc dây là kỹ thuật cơ bản trong nghệ thuật uốn cây cảnh để tạo hình bonsai, cần sử dụng dây uốn quấn theo hình xoắn ốc xung quanh cành cây và kéo chúng lại với nhau theo hình dáng mong muốn.
Lưu ý:
Bạn nên buộc dây theo thứ tự từ thân chính, đến cành cây, sau đó đến nhánh cây, và lần lượt từ dưới lên trên.
Đường quấn dây nên chếch khoảng 45 độ so với trục thẳng đứng của cây.
Thời gian áp dụng phương pháp buộc dây để uốn cây cảnh là khoảng 3 – 4 tháng hoặc 1 năm (đối với cây lớn).
Sử dụng ke sắt
Trong các phương pháp uốn cây cảnh cơ bản, kỹ thuật sử dụng ke sắt được áp dụng khi không có điểm tựa vững để tạo hình bonsai. Bạn có thể thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Cố định ke sắt vào vị trí thích hợp trên cành hoặc thân cây cứng cáp.
- Bước 2: Buộc dây đồng (hoặc kẽm) từ điểm đầu vào vị trí cần uốn nắn trên cành cây.
- Bước 3: Kéo và cố định phần đầu còn lại của dây vào ke sắt để định hình cho cây cảnh.
Xoắn dây
Trong các kỹ thuật uốn cây cảnh, xoắn dây là phương pháp đơn giản nhất. Nhờ tính dẻo của dây kim loại (như kẽm, đồng), bạn có thể điều chỉnh và định hình cây bonsai theo ý muốn.
Lưu ý:
Không áp dụng phương pháp xoắn dây cho cây cảnh non yếu, mới sang chậu.
Sau khi uốn cây, chỉ nên tưới nước cho cây sau 10 giờ.
Để tránh cây bị tổn thương, nên sử dụng vỏ đay, giấy bạc hoặc vải mềm làm lớp đệm giữa thân cây và dây kim loại.
Xẻ rãnh
Xẻ rãnh là một kỹ thuật khó trong các phương pháp uốn cây cảnh chuyên nghiệp. Bạn cần làm theo các bước sau:
- Bước 1: Sử dụng dao sắc để rạch một đường rãnh giữa cành cây cần uốn, có độ sâu bằng ⅔ đường kính của thân uốn.
- Bước 2: Kết hợp cuốn dây thừng và uốn thân cây theo ý muốn.
- Bước 3: Sử dụng dây đồng (hoặc kẽm) để cố định từ điểm đầu đến điểm cuối của thân uốn, tạo thành đường cong mong muốn.
Nẹp cành vào thanh kim loại
Bạn có thể làm theo các bước sau:
- Bước 1: Uốn thanh kim loại theo hình dáng mong muốn.
- Bước 2: Buộc chặt thanh kim loại vào thân uốn theo chiều dọc.
- Bước 3: Kéo thân cây theo đường cong của thanh kim loại và cố định bằng dây đồng hoặc kẽm loại nhỏ.
Đặt dây nhôm vào thanh cành
Để uốn cây cảnh dễ dàng hơn, nhiều nghệ nhân đã áp dụng phương pháp đặt dây nhôm vào thanh cành. Bạn có thể làm theo các bước sau:
- Bước 1: Dùng dao khoét rãnh nhỏ ở giữa thân cành, có chiều dài bằng ⅔ chiều dài thân uốn.
- Bước 2: Đặt một đoạn dây nhôm vào rãnh.
- Bước 3: Sử dụng dây đay hoặc vải quấn xung quanh để cố định và bảo vệ thân cây.
Như vậy, việc uốn nắn cây sẽ được thực hiện dễ dàng hơn nhờ vào tính linh hoạt của dây nhôm bên trong.
Lời Kết
Uốn cây cảnh là một nghệ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và không ngừng học hỏi. Tuy nhiên, với những kỹ thuật cơ bản đã được chia sẻ trong bài viết này, bạn hoàn toàn có thể tự tin bắt đầu hành trình sáng tạo của riêng mình.
